مجله قهوه – قهوههای عربیکا و روبوستا بر بازار جهانی قهوه تسلط دارند و تقریباً 100٪ از کل قهوههای فروختهشده در سراسر جهان را تشکیل میدهند. باوجوداین، 122 گونه شناختهشده دیگر در تیره قهوه وجود دارد، اما اینها تأثیر چندانی در صنایع گسترده ندارند. بااینوجود، به دلیل جنگلزدایی و تأثیر تغییرات آب و هوایی، 60٪ از تمام گونههای قهوه در معرض تهدید قرار دارند، برخی به دنبال این گونههای ناشناخته دیگر هستند تا امنیت بیشتری در صنعت ایجاد کنند. یکی از این گونههای کمتر شناختهشده دیگر قهوه استنوفیلا است که در غیر این صورت بهعنوان «قهوه مرتفع» شناخته میشود که از تپههای سیرالئون و کشورهای همسایه سرچشمه میگیرد.
درباره قهوه استنوفیلا اطلاعات کمی در دست است. بااینحال، ما با دو محقق در مورد تاریخچه و توانایی آن در حمایت از بازار جهانی قهوه صحبت کردیم. ادامه مطلب را بخوانید تا از صحبتهای آنها مطلع شوید.
منشأ و تاریخچه قهوه استنوفیلا
قهوه استنوفیلا اولین بار بهطور رسمی در قرن نوزدهم شناسایی شد، صدها سال پسازاینکه مردم تجارت عربیکا و روبوستا را شروع کردند.
جرمی هاگر استاد زراعت شناسی در دانشگاه گرینویچ لندن میگوید: «قهوه استنوفیلا طور علمی در سال 1834 توصیف شد … در آن زمان در سیرالئون کشت میشد.»
وی افزود: «گزارشهایی از باغ گیاهشناسی سلطنتی، كیو و مقامات انگلیسی در فریتاون، سیرالئون وجود دارد كه قهوه استنوفیلا تا دهه 1890 از سیرالئون كشت و صادر شده است. همچنین گزارشهایی وجود دارد که از اوایل دهه 1900 نیز در گینه کشتشده است.»
آرون دیویس رئیس تحقیقات قهوه در باغ گیاهشناسی رویال، کیو است. او با همکاری جرمی در نوشتن کتاب Lost and Found: Coffea stenophylla و C. affinis، از گونههای فراموششده قهوه آفریقای غربی نوشت.
صادرات قهوه استنوفیلا
در این مقاله، وی خاطرنشان كرد كه استنوفیلا در اواخر قرن نوزدهم در هر دو گینه و سیرالئون بهطور گستردهای كشت میشد. ازآنجا محصول تا حد زیادی به فرانسه صادر میشد.
در آن زمان، صادرکنندگان فرانسوی قیمتهای بالایی برای استنوفیلا پرداخت میکردند. مردم محلی که این گونهها را در سیرالئون نوشیدند، مشخصات مطبوعی مطلوبی را گزارش کردند، درحالیکه باغ گیاهشناسی سلطنتی اشاره کرد که این گونهها توانایی رقابت با عربیکا را دارند.
سرانجام، قهوه استنوفیلا در امتداد ساحل غربی آفریقا راه خود را باز کرد و خیلی زود در سواحل شرقی نیز ظاهر شد. هارون مینویسد: «این گیاه همچنین در غنا، سنگال (جایی که به قهوه سنگال معروف بود)، [ساحلعاج] احتمالاً با مداخله زودهنگام پرتغالیها و اوگاندا کشت میشد.»
بااینحال، علیرغم این محبوبیت، استنوفیلا باگذشت زمان در یک نقطهضعف قرار گرفت. این گیاه در مقایسه با عربیکا و روبوستا میتواند زمان بیشتری برای رسیدن کامل داشته باشد و از تولید کمتری برخوردار است.
جرمی به من میگوید، رقابت طبیعی در بازار قهوه بهاحتمالزیاد دلیل فراموششدن این گونه است.
«پس از [اواخر قرن نوزدهم]، کشت آن کاهش یافت، اما ما تصور میکنیم که این امر به دلیل معرفی قهوه روبوستا توسط مقامات استعماری بوده است که گونهای پربارتر است.»
مشخصات گیاه و شرایط رشد
آرون و جرمی در بازدیدهای تحقیقاتی خود از سیرالئون بین سالهای 2017 و 2019 به سراسر کشور سفر کردند تا استنوفیلا را در طبیعت و مزارع ردیابی کنند.
کارهای میدانی اولیه ناموفق بود و خیلی زود متوجه شدند که با یک گیاه بسیار کمیاب روبرو هستند. آخرین مشاهده رسمی استنوفیلا در سیرالئون در سال 1954 بود.
در سال 2019، آرون و همکارانش در Kew بهطور رسمی اینگونه را بهعنوان تهدید به انقراض در طبیعت ذکر کردند.
این مقاله خاطرنشان میکند که در اواخر سال 2019 در جنگل ذخیرهگاه Kasewe، منطقه مویامبا، آنها یک گیاه نابالغ «استریل (بدون گل و میوه)» یافتند، درحالیکه آنها «جمعیت کمی (با درختان بالغ تا هفت متر قد)» گونههای موجود در منطقه جنگلی تپههای کامبوی.
گیاه قهوه استنوفیلا بین 200 تا 700 مترمربع رشد میکند و چرخه رشد آن ارتباط نزدیکی با میزان بارندگی در منطقه دارد. در فصول خشکتر، استنوفیلا وارد حالت خواب تقریباً میشود تا زمانی که بارندگی باعث تحریک گلدهی و رشد رویشی شود.
مشخصات گیاه
گلهای آن به شکل ستاره دارای هفت تا نه لوب سفید و گلبرگ مانند است (عربیکا و روبوستا معمولاً دارای پنج لوب هستند) و برگهای آن مشخص است، همانطور که جرمی توضیح میدهد. وی میگوید: «یكی از نامهای معمول قهوه استنوفیلا «قهوه برگ باریك» است. این بدان دلیل است که یکی از ویژگیهای متمایز آن، برگهای باریک با نوکهای بلند است.»
وی افزود: «یکی دیگر از ویژگیهای متمایز این است که میوهها هنگام رسیدن سیاه هستند» که یک ویژگی مفید برای شناسایی گیاهان استنوفیلا در طبیعت است.
میوه گیاه قهوه استنوفیلا به مدت شش تا هشت هفته بسیار آهسته رشد میکند. بعدازاین، آنها خیلی سریع اندازه میشوند و محتوای آب آنها میتواند تا 85٪ افزایش یابد. دانههای داخل میوه 30 تا 35 هفته دیگر طول میکشد تا کاملاً بالغ شوند.
بااینحال، گیاهان استنوفیلا ممکن است مقاومت بیشتری نسبت به خشکسالی نسبت به سایر گونههای اصلی محصول قهوه داشته باشند، همانطور که با شرایط رشد نشان میدهد گیاه در مناطق دیگر آفریقای غربی گیاه بهطور طبیعی پیدا شده است.
آرون مینویسد: «در ساحلعاج (در جنگل ایرا)، قهوه استنوفیلا در قسمتهای خشک تپهها اتفاق میافتد. در همان مکان، قهوه استنوفیلا و قهوه لیبریکا در درهها (بهعنوانمثال، مناطق پایینتر و مرطوب) پیدا شدند.»
«مکانهای اینگونه در ساحلعاج بهطورکلی خشکتر از سیرالئون است، با بارندگی در منطقه 1500 – 1،700 میلیمتر در سال، یکفصل خشک 3–4 ماه و میانگین دمای سالانه 25.5 درجه سانتیگراد.»
منبع: perfect daily grind
نوشته تسمین گرانت
مجله قهوه را در اینستاگرام دنبال کنید.