مجله قهوه – برزیل تقریباً یکسوم کل تولید قهوه در جهان را بر عهده دارد و این امر موجب میشود برزیل بهعنوان بزرگترین تولیدکننده قهوه در جهان شناخته شود.
مزارع قهوه این کشور، با مساحت 27000 کیلومترمربع (10 هزار مایل مربع)، عمدتاً در ایالتهای جنوب شرقی میناس جرایس، سائوپائولو و پارانا واقع شدهاند که در آن محیط و آبوهوا شرایط ایدئال رشد را فراهم میکنند.
قهوه برای نخستین بار در قرن هجدهم وارد برزیل شد و این کشور تا دهه 1840 به تولیدکننده غالب قهوه تبدیل شده بود.
قهوه برزیلی از اوایل قرن نوزدهم، زمانی که مهاجران ایتالیایی برای کار در مزارع قهوه آمدند، رونق یافت.
تاریخ
قهوه بومی قاره آمریکا نبود و باید در این کشور کاشته میشد. اولین قهوه توسط بومیان آمریکا کشت شد.
اولین نهال قهوه در برزیل توسط Francisco de Melo Palheta در ایالت پارانا در سال 1727 کاشته شد.
طبق این افسانه، پرتغالیها به دنبال بازار قهوه بودند، اما به دلیل عدم تمایل استاندار به صادرات بذر، نتوانستند از مرزهای گویان فرانسه بذر تهیه کنند. Palheta برای حل اختلافات مرزی با مأموریتی دیپلماتیک به گویان فرانسه اعزام شد. در بازگشت به خانه، او با اغوا کردن همسر فرماندار که مخفیانه یک دستهگل خوشه دار با دانهها به او داد، توانست دانهها را به برزیل قاچاق کند.
قهوه از پارانا پخش شد و در سال 1770 به ریودوژانیرو رسید، اما فقط برای مصرف داخلی تولید میشد تا اوایل قرن نوزدهم که تقاضای آمریکا و اروپا افزایش یافت، اولین بار صادرات قهوه آغاز شد.
این چرخه از دهه 1830 تا 1850 ادامه داشت و به انحطاط بردهداری و صنعتی شدن کمک کرد.
مزارع قهوه
مزارع قهوه در ریودوژانیرو، سائوپائولو و میناس گرایس بهسرعت در دهه 1820 رشد کردند که 20٪ تولید جهان را تشکیل میداد.
در دهه 1830، قهوه به بزرگترین کالای صادراتی برزیل تبدیلشده و 30٪ از تولید جهان را تشکیل داد.
در دهه 1840، سهم کل صادرات و تولید جهانی به 40٪ رسید و برزیل را به بزرگترین تولیدکننده قهوه تبدیل کرد.
صنعت اولیه قهوه به بردگان وابسته بود. هنگامیکه تجارت برده خارجی در سال 1850 غیرقانونی اعلام شد، صاحبان مزارع برای پاسخگویی به تقاضای نیروی کار بیشتر به مهاجران اروپایی روی آوردند. بااینوجود تجارت داخلی بردگان با شمال ادامه داشت تا اینکه سرانجام بردهداری در سال 1888 در برزیل از بین رفت.
رونق دوم از دهه 1880 تا 1930 اتفاق افتاد، مربوط به دورهای از سیاست برزیل به نام café com leite (قهوه با شیر). این نام به صنایع بزرگترین ایالتها اشاره دارد: قهوه در سائوپائولو و لبنیات در میناس جرایس.
در اوایل قرن 20، قهوه 16٪ از تولید ناخالص ملی برزیل و سهچهارم درآمد صادراتی آن را تشکیل میداد. تولیدکنندگان و صادرکنندگان نقش عمدهای در سیاست داشتند. بااینحال مورخان در حال بحث و بررسی هستند که آیا آنها قدرتمندترین بازیگران سیستم سیاسی بودهاند یا خیر.
ارزشیابی
«ارزشیابی» در فوریه 1906 نمونه بارزی از تأثیر زیاد سیاستهای فدرال است که سائوپائولو از تولید قهوه به دست آورد.
تولید بیشازحد قیمت قهوه را کاهش داده بود و برای محافظت از صنعت قهوه – و منافع نخبگان قهوه محلی – دولت قرار بود قیمت را با خرید محصولات فراوان کنترل کند و در یک فرصت بهتر آن را در بازارهای بینالمللی بفروشد.
این طرح باعث افزایش موقت قیمت و گسترش ادامه تولید قهوه شد. طرح ارزشیابی از دیدگاه کارخانهداران و کشور برزیل موفقیتآمیز بود، اما منجر به عرضه بیشازحد جهانی شد و خسارات ناشی از سقوط در طی رکود بزرگ در دهه 1930 را افزایش داد.
در دهه 1920، برزیل تقریباً انحصار بازار بینالمللی قهوه را در دست داشت و 80٪ قهوه جهان را تأمین میکرد.
از دهه 1950 به دلیل افزایش تولید جهانی، سهم بازار این کشور بهطور مداوم کاهش یافت.
علیرغم کاهش سهم و تلاش دولت برای کاهش وابستگی بخش صادرات به یک محصول، قهوه هنوز 60٪ از کل صادرات برزیل را در اواخر سال 1960 تشکیل میدهد.
مناطق تولید قهوه
شش ایالت برزیل با بیشترین سطح زیر کشت قهوه عبارتاند از:
Minas Gerais (1.22 میلیون هکتار)
اسپیریتو سانتو (433 هزار هکتار)
سائو پائولو (216 هزار هکتار)
باهیا (171 هزار هکتار)
Rondônia (95 هزار هکتار)
و پارانا (49 هزار هکتار)
زراعت
حدود 220 هزار مزرعه قهوه در این صنعت دخیل هستند که مزارع زراعی حدود 27 هزار کیلومترمربع (10 هزار مترمربع) کشور را پوشش میدهد.
مزارع عمدتاً در ایالتهای جنوب شرقی میناس جرایس، سائوپائولو و پارانا واقع شدهاند که در آن محیط و آبوهوا شرایط ایدئال رشد را فراهم میکند.
میناس گرایس بهتنهایی حدود نیمی از تولید کشور را تشکیل میدهد.
فصل برداشت بیشتر مزارع در فصول خشک یعنی ژوئن تا سپتامبر است.
در اکثر کشورها، دانههای عربیکا با استفاده از فرآیند مرطوب (که قهوه شسته نیز نامیده میشود) فرآوری میشوند، اما تقریباً تمام قهوههای برزیل با استفاده از فرآیند خشک (که فرآیند طبیعی نیز نامیده میشود) فرآوری میشوند.
کل توتها تمیز شده و در معرض آفتاب قرار میگیرند تا 8-10 روز خشک شوند (حداکثر تا چهار هفته در شرایط نامساعد).
گونههای قهوه برزیل
چندین گونه از جنس قهوه را میتوان پرورش داد، اما دو گونه عربیکا و روبوستا، تقریباً تمام تولید را تشکیل میدهند. عربیکا با حدود 70 درصد تولید بر برزیل و کل جهان تسلط دارد و روبوستا 30٪ باقیمانده را تشکیل میدهد.
در برزیل، تولید عربیکا در دسته اصلی قهوه زار واقع در ایالتهای تحت رهبری میناس گرایس واقعشده است که تقریباً بهطور انحصاری عربیکا تولید میشود.
روبوستا در درجه اول در جنوب شرقی ایالت Espírito Santo بسیار کوچکتر پرورش مییابد که حدود 80٪ قهوه آن روبوستا است. اخیراً، ایالت Rondônia در شمال غربی غرب وارد بازار شده و سهم زیادی از روبوستا را تولید میکند.
آبوهوا
گیاه قهوه میتواند دمای پایین را تحمل کند، اما یخزدگی را تحمل نمیکند. سرمای ملایمتر که «یخهای سفید» نامیده میشوند، گلهایی را که به گیلاسهای برداشتشده رشد میدهند، از بین میبرند، اما گلهای جدید توسط درخت در فصل بعدی دوباره رشد میکنند.
یخبندانهای سفید فقط بر محصول سال بعد تأثیر میگذارند، اما یخبندانهای شدیدتر، «یخبندانهای سیاه»، کل درخت را از بین میبرند و عواقب طولانیمدت بیشتری دارند.
گیاهان جدید باید پس از یخبندان سیاه کاشته شوند و بهطورمعمول 3-4 سال طول میکشد تا درخت میوه بدهد و برزیل تنها تولیدکننده اصلی در معرض سرما است و یخبندانهای سخت ممکن است قیمت جهانی قهوه را افزایش دهند، زیرا برزیل سهم زیادی در بازار دارد.
صنعت پردازش
صنعت فرآوری به دو گروه مجزا تقسیم میشود: قهوه بوداده و قهوه فوری. بازار قهوه سبز برای بو دادن بسیار رقابتی است و در سال 2001 بیش از 1000 شرکت در این بخش فعالیت میکرد. در مقابل، بازار قهوه فوری با چهار شرکت بزرگ 75٪ بازار را تشکیل میدهد.
برزیل بزرگترین صادرکننده قهوه فوری در جهان است و قهوه فوری 10-20٪ از کل صادرات قهوه را تشکیل میدهد.
هر دو نوع قهوه عمدتاً به ایالاتمتحده، بزرگترین مصرفکننده قهوه در جهان صادر میشود.
صادرات
قهوه همچنان یک صادرات مهم است، اما اهمیت آن در 50 سال گذشته کاهشیافته است.
صادرات قهوه از کل صادرات بین سالهای 1850 تا 1960 بیش از 50٪ بود، [67] در سال 1950 با 63.9٪ به اوج خود رسید.
این درصد در دهه 1960 با گسترش سایر بخشهای سنگین صادرات شروع به کاهش کرد.
در سال 1980، صادرات قهوه به 12.3٪ از کل کاهش یافت و در سال 2006 تنها 2.5٪ بود.
برزیل با پیشی گرفتن از ایالاتمتحده در اواسط دهه 2010 بزرگترین مصرفکننده قهوه شناخته شد.
برزیل چهاردهمین مصرفکننده بزرگ قهوه است و در کنار اتیوپی با مصرف داخلی زیاد قرار میگیرد.
تعرفهها
از صادرات قهوه از برزیل مالیاتی دریافت نمیشود، اما واردات قهوه سبز و بوداده به این کشور 10٪ و قهوه محلول 16٪ مالیات دارد.
قهوه فرآوری نشده را میتوان بدون پرداخت مالیات به سه بازار بزرگ ایالاتمتحده، اتحادیه اروپا و ژاپن صادر کرد؛ اما صادرات قهوه فرآوری شده مانند دانههای بوداده، قهوه فوری و قهوه بدون کافئین، 7.5 درصد برای اتحادیه اروپا و 10 درصد برای ژاپن مالیات دریافت میشود و صادرات به ایالاتمتحده بدون تعرفه است.
منبع: Hutchinson, Lincoln (1909), “Coffee ‘Valorization’ in Brazil”, Quarterly Journal of Economics
تنظیم و گردآوری بهنام حاتم جعفری
مجله قهوه را در اینستاگرام دنبال کنید.